top of page

 

 

     Zahvaljujući vrlo intrigantnoj ličnosti, neobičnim životnim i književnim interesovanjima, te hrabrosti da smelo korača svetom književnosti u doba kada se na to žene u Srbiji nisu ni usuđivale, Jelena J. Dimitrijević je do danas ostala upamćena kao izuzetno zanimljiva pojava u okviru srpske književnosti na prelazu iz 19. u 20. vek. Njeno prisustvo u savremenoj srpskoj kulturi, iako ne uvek tako vidljivo, s vremena na vreme zaiskri, te tako ona nastavlja da egzistira, svojim stvaralaštvom oblikujući nove generacije književnika i kulturnih pregalnika zahvaljujući kojima i nije pala u potpuni zaborav. Nakon smrti 1945. godine prestaje i interesovanje za ovu kako se govorilo nišku a zapravo srpsku književnicu. Kako bi se hronološki pratilo interesovanje za lik i delo Jelene J. Dimitrijević, i kako bi se dao uvid u njenu poziciju u savremenoj srpskoj kulturi, od njene smrti do danas, potrebno je ispratiti sve one značajne datume koji svedoče o njenoj svojevrsnoj kulturnoj i književnoj rehabilitaciji.

 

1954 

U niškom časopisu Gledišta, br. 5-6, objavljuje se bibliografska građa o J. J. D.

1972

U Leksikonu pisaca Jugoslavije, objavljuje se biografska beleška o J. J. D.

1985

U zaječarskom časopisu Razvitak (br. 2) Đorđe Perić objavljuje tekst pod naslovom „Jedan folklorni proplamsaj pesnikinje Jelene Dimitrijević.

1986

U izdanju Dečjih novina iz Gornjeg Milanovca izlazi prvo reizdanje neke knjige Jelene J. Dimitrijević nakon njene smrti, i to fototipsko izdanje putopisa „Pisma iz Niša o haremima.

1998

U časopisu Pro Femina objavljeni su odlomci iz putopisa „Pisma iz Niša o haremima i „ Sedam mora i tri okeana putem oko sveta.

2004

Na Filozofskom fakultetu u Nišu, Tanja Milosavljević, odbranila je svoj diplomski rad na temu  „Govor Niša u delu Jelene Dimitrijević.

 

Iste godine, 28 i 29. oktobra u Nišu, održan je naučni skup posvećen Jeleni J. Dimitrijević pod nazivom „Naučni skup Jelena Dimitrijević - Život i delo.

2006

Objavljen je zbornik referata sa naučnog skupa posvećenog životu i delu Jelene Dimitrijević koji je uredio akademik Miroljub Stojanović.

2007

Niška književnica i novinarka Ivanka Kosanić objavljuje roman „Moja draga Jelena (Zograf, Niš), čija je junakinja Jelena J. Dimitrijević. Ova romansirana biografija Jelene. J. Dimitrijević doživela je i drugo izdanje 2011. godine.

2008

Izdavačka kuća Karpos books objavljuje reizdanje Jeleninog putopisa „Pisma iz Soluna” i to dvojezično, na srpskom i grčkom jeziku. Priređivači su Vladimir Bošković i Dejan Aničić a prevodilac na grčki jezik Dimostenis Stratigopulos.

2009

Ana Stjelja podnosi inicijativu Komisiji za spomenike i nazive trgova i ulica da se na kuću Jelene J. Dimitrijević, koja se nalazi u ulici Francuska 29 u Beogradu postavi spomen-ploča. Komisija odobrava inicijativu jula naredne godine i pripaja je inicijativi Kompanije Novosti Vratimo dug piscima. Kompanija Novosti ne sprovodi odluku Komisije, te tako spomen-ploča do danas nije postavljena.

2010

Zadužbina Andrejević objavljuje magistarsku tezu Jovane Kulauzov Reba pod naslovom „Ženski Istok i Zapad u kojoj su s naučnog aspekta obrađeni putopisi Jelene J. Dimitrijević.

2011

Pokrenut je projekat Knjiženstvo, teorija i istorija ženske književnosti na srpskom jeziku do 1915. koje finansira Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja Republike od 2011. godine. Projekat ima za cilj da osvetli istoriju ženske književnosti na srpskom jeziku kao i da teoretizuje njene specifičnosti, preoblikujući postojeće, uglavnom zapadne, pojmove i modele. U okviru baze podataka o znamenitim srpskim književnicama nalazi se i stranica posvećena Jeleni J. Dimitrijević.

2012

Aprila meseca, u organizaciji Narodne biblioteke „Stevan Sremac u Nišu organizovana je izložba posvećena stvaralaštvu Jelene J. Dimitrijević, čiji je autor bila Aleksandra Adžić. Tom prilikom, sastavljen je i elektronski katalog o životu i radu J. J. D. Urednik kataloga je Nebojša Vasić a izbor knjiga  iz odeljenja zavičajnih i posebnih fondova je sačinila Slavica Krivokuća.

 

Ana Stjelja je na Filološkom fakultetu u Beogradu odbranila doktorsku tezu pod naslovom „Elementi tradicionalnog i modernog u delu Jelene Dimitrijević.

 

Iste godine obeležava se jubilej - vek i po od rođenja Jelene J. Dimitrijević i vek od objavljivanja romana „Nove. Tim povodom izdavačka kuća Službeni glasnik objavljuje reizdanje ovog romana.

2013

Na istanbulskom univerzitetu Boğaziçi organizovana je konferencija Changing Feminist Paradigms and Cultural Encounters. Među radovima našao se i tekst  o J. J. D. pod naslovom „Historical Patterns of Women’s Activism in the Region: The Case of Serbian Writer Jelena J. Dimitrijević“ (1862-1945).

2014

Oktobra meseca, Komisija za spomenike i nazive trgova i ulica potvrđuje prethodno podnetu inicijativu da se na kuću J. J. D. postavi spomen-ploča.

2015

Na Filološkom fakultetu, na Katedri za orijentalistiku je odbranjen master rad Olge Petković pod naslovom „Turska žena u delu Pisma iz Niša. O haremima”.

2016

U aprilu, na Filološkom fakultetu u Beogradu, organizovan je okrugli sto pod nazivom „Čitate li Jelenu Dimitrijević?

 

U junu je pokrenuta veb-stranica posvećena Jeleni J. Dimitrijević.

 

U septembru su iz štampe izašla dva reizdanja dela Jelene J. Dimitrijević, i to putopisa „Sedam mora i tri okeana i poema „Une vision / Priviđenje

2017

Početkom godine, na RTS-u je emitovana dokumentarna emisija o Jeleni J. Dimitrijević pod nazivom „Pravo Sunca“, a u okviru serijala „One su pomerale granice”, autorke Olje Pančić.

 

Povodom 155 godina od rođenja Jelene J. Dimitrijević, raspisan je konkurs za zbornik književnih radova „GLASOVI MELPOMENE nakon čega je objavljen istoimeni zbornik.

 

Povodom istog jubileja, objavljena su i dva reizdanja, putopis „Pisma iz Indije” i pripovetka u stihu „Baba Krasa“ koja je po prvi put objavljena kao celovito delo.

U Gimnaziji Bečej, 21. aprila 2017. godine, održano je predavanje o srpskoj književnici i svetskoj putnici Jeleni J. Dimitirjević. Predavanje je održala dr Žarka Svirčev. 

 

Poema „Une Vision dostupna je i kao audio verzija u izvođenju francuske glumice Jennifer Emmanuelle Bocquillon.

 

Pripovetka u stihu „Baba Krasa dobija svoju audio verziju, u izvođenju Negoslave Stanojević iz Niša.

2018

Objavljeno je reizdanje novele „Amerikanka” povodom  jubileja - 100 godina od objavljivanja.

U ediciji Izdavačkog centra Matice srpske „Deset vekova srpske književnosti” , u drugoj knjizi ovog toma, Jelena J. Dimitrijević je zastupljena sa svojim pesmama, pripovetkama i kratkim romanom.

Objavljen je zbornik sa skupa „Čitate li Jelenu Dimitrijević”.

Objavljene tri knjige o znamenitim Srpkinjama u kojima je zastupljena Jelena J. Dimitrijević: „One su promenile Srbiju”, „Priče o prkosnim Srpkinjama”, „Kakva ženska”.

2019

Objavljeno je reizdanje romana „Novi svet ili u Americi godinu dana”.

Objavljen zbornik „Amerikanke Jelene J. Dimitrijević” u izdanju Filološkog fakulteta i Narodne biblioteke Srbije.

Objavljeno reizdanje putopisa „Pisma iz Misira” u izdanju Udruženja „Alia Mundi“.

2020

Objavljen rukopis drugog dela putopisa „Sedam mora i tri okeana” u izdanju Filološkog fakulteta i Narodne biblioteke Srbije.

2021

Objavljen putopis „Pisma iz Misira” (Resalatan min Misr) na arapskom jeziku u izdanju libanske izdavačke kuće Dar Al-Nokhba, prevodilac i urednik izdanja je egipatski književnik, urednik i prevodilac Ašraf Abul-Jazid.

 

Srpska književnica, svetska putnica i dobrotvorka, Jelena J. Dimitrijevi dobija svoj mural. Naime, Ambasada Holandije u saradnji sa Centrom za Ženske studije, Kulturnim centrom GRAD i devet gradova u Srbiji realizuje projekat „Izuzetne žene Srbije”.

bottom of page